Interview voor een artikel van Steven Verseput van NRC.
Over wat er steeds mis gaat in het voetbal
‘De grootste schande uit de Nederlandse sport ooit’: Cambuur-trainer Henk de Jonge haalde met zijn uithaal zelfs de BBC. Zijn teleurstelling was groot na een chaotische vergadering over de afsluiting van seizoen 2019/2020.
Waarom gaat het steeds weer mis in het voetbal? Dat was het onderwerp van BNR Zakendoen #sporteconomie van woensdag 29 april.
Zoals in veel industrieën is er ook in het voetbal veel animositeit. In veel markten kunnen concurrenten elkaars bloed wel drinken: retail, telecom, automotive, ICT en ga zo maar door. Ook in het voetbal is er veel concurrentie, maar het is ook de wereld waar je tegenstanders nodig hebt om je ‘product’ te kunnen verkopen. Dat inzicht ontbreekt, in voetbal heersen onverdraagzaamheid, onbegrip en eigen belang.
De enorme publicitaire aantrekkingskracht van onze #1 sport zorgt ervoor dat zelfs de kleinste futiliteit wordt uitvergroot en de media haalt. Voetbaljournalisten zitten bovenop hun dagelijks werk en hebben kongsies met clubs, trainers, spelers, makelaars en andere betrokkenen. Daardoor blijft er vrijwel niets geheim.
Voetbal is een jungle, voetbal verkeert in een permanente staat van oorlog en verzet. De organisatiestructuur van het betaalde voetbal benadrukt de verdeeldheid. Je hebt de Eredivisie CV, die alle media en marketing belangen van ‘hun’ clubs behartigt, je hebt de Coöperatie Eerste Divisie die hetzelfde doet voor de clubs van de Keuken Kampioen Divisie en je hebt de KNVB Betaald Voetbal die onder meer de competitie-indeling maakt, scheidsrechters aanwijst, tuchtrecht verzorgt en de contacten met de vele stakeholders onderhoudt zoals de overheid en de internationale koepelorganisaties.
Het coronavirus en de intelligente lockdown hebben ervoor gezorgd dat de competitie niet kon worden afgemaakt. In het amateurvoetbal heeft de KNVB alle wedstrijden en competitiestanden laten vervallen. Geen kampioenen, geen degradanten. Om deel te kunnen nemen aan de Europese bekercompetities, daar waar veel geld kan worden verdiend, moest er een besluit worden genomen over de kwalificatie voor de Europese bekercompetities. Tevens moest er een uitspraak komen over de promotie- en degradatieregeling van de Eredivisie en Keuken Kampioen Divisie.
Het Bestuur Betaald Voetbal had de zware taak dit salomonsoordeel te vellen. Men koos voor vrijdag 24 april als datum, alhoewel de Europese deelnemers pas op 24 mei bij de UEFA moeten worden aangemeld.
Het was een ‘no win situation’, het was uitgesloten dat er iemand niet teleurgesteld zou zijn. Als je dat weet, moet je in ieder geval zorgen voor: 1) een heldere procedure, 2) een onderbouwd besluit, 3) empathie voor de ‘verliezers’ (als het kan met financiële compensatie) en 4) glasheldere communicatie.
Op alle punten ging het mis. Het gevolg: nog grotere verdeeldheid, rechtszaken, een deuk in de reputatie van het betaalde voetbal en een verzwakte positie ten opzichte van geldverstrekkers (nationale overheid, gemeenten). En dan moet het ergste nog komen: maanden spelen zonder publiek, geen inkomsten van kaartjes en catering en teruglopende sponsorinkomsten. Het betaalde voetbal staat aan de rand van een afgrond.
De oplossing is al eerder genoemd: een ‘commissioner’, een boegbeeld die als een verlicht despoot besluiten neemt waar iedereen zich aan moet houden. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan: de governance van het voetbal maakt zo’n benoeming vrijwel onmogelijk.
Voetbal gaat heus niet verloren, maar het is zo jammer dat een sport die zoveel gepassioneerde volgers heeft, die zorgt voor ontspanning en vermaak, die op allerlei manieren maatschappelijk een belangrijke functie heeft, zichzelf zo verkwanselt.
De uitzending onder leiding van Thomas van Zijl kun je hier terugluisteren.
Over een shake-up in schaatsland
Het moet nog zomer worden, maar in de wereld van het schaatsen is er van alles aan de hand. Onverwachte transfers van schaatsers tussen de ploegen van Team Jumbo-Visma en Team Reggeborgh: Olympisch kampioen Kjeld Nuis ging naar Reggeborgh, zijn gedroomde trainingsmaten sprinters Dai Dai N’tab en Kai Verbij volgden de omgekeerde route. Team Jumbo-Visma is een geoliede sportorganisatie, Team Reggeborgh heeft in Reggeborgh en de familie Wessels een solide en betrokken sponsor die naar het hoogste niveau wil groeien. Het zorgt voor nieuwe dynamiek en competitie in het schaatsen en dat is goed voor de sport.
Ook bij KNSB gebeurt van alles. In juni eindigt het hoofdsponsorship van KPN. De bond is druk bezig met het benaderen van nieuwe hoofdsponsors. Er was een opvolger voor KPN, maar het coronavirus en de daaraan gekoppelde recessie gooide roet in het eten: het bedrijf haakte af. KNSB praat met andere bedrijven, nationaal en internationaal, en heeft scenario’s om de verschillende disciplines – langebaanschaatsen, marathonschaatsen, shorttrack en kunstrijden – te vermarkten. Nieuwe sponsors zijn onmisbaar om de begroting van de bond op peil te houden.
Schaatstempel Thialf heeft andermaal rode cijfers, de organisatie komt meer dan een miljoen tekort. Provincie Friesland en de gemeente Heerenveen zullen de komende twee jaar respectievelijk € 2 miljoen en € 900.000 bijdragen. Het besef moet komen dat Thialf niet zonder overheidssubsidie kan bestaan. Het is nog altijd dé schaatstempel van de wereld en een icoon voor schaatsprovincie Friesland en sportstad Heerenveen, dat zorgt voor aanzien en ook voor commerciële impact. Het is de maatschappelijke investering meer dan waard.
In BNR Zakendoen #sporteconomie van 22 april 2020 ging het over een shake-up in schaatsland. De uitzending onder leiding van journalist en presentator Thomas van Zijl is terug te luisteren via deze link.
Over een rondje langs de velden
In BNR Zakendoen #sporteconomie van woensdag 15 april maakten we een rondje langs de velden. Langs de voetbalvelden wel te verstaan, want daar gebeurt zoveel dat we in de uitzending niet toekwamen aan andere sporten waar ook van alles aan de hand is, zoals wielrennen en schaatsen.
De reputatie van het voetbal staat onder druk. Burgemeester Jorritsma van Eindhoven opende vorige week een frontale aanval op de KNVB vanwege de voorbereidingen om de competitie in juni te starten. Jorritsma was woest en vind dat de KNVB daarmee de volksgezondheid in gevaar brengt en zich buiten de samenleving stelt. Waarom hij zijn punt moest maken is niet duidelijk; zoals iedere bedrijfstak volgt ook het voetbal de maatregelen van de overheid en het RIVM.
In de cultuursector komen allerlei kopstukken op voor het steunen van de sector. In het voetbal zijn het uitsluitend enkele voetbaljournalisten die voor ‘hun’ sector opkomen. Het tekent de druk op de reputatie van het voetbal. Dat komt ook door internationale ontwikkelingen: spelers die ogenschijnlijk geen salaris willen inleveren, rijke clubs die steunmaatregelen aanvragen, internationale koepels die hun ledenorganisaties onder druk zetten en die een imago van corruptie en superkapitalisme met zich meedragen: het heeft weinig te maken met wat er in Nederland gebeurt, maar het versterkt het beeld van zelfverrijking, egoïsme en a-sociaal gedrag dat met name de niet-fan van voetbal heeft.
De kans dat de Nederlandse betaald voetbal competities niet kunnen worden uitgespeeld wordt steeds groter. Voor het nieuwe seizoen is er de mogelijkheid dat er een tijdlang zonder publiek moet worden gespeeld. Dat zou een regelrechte ramp zijn, zoals het AD becijferde. Voor Ajax betekent dat op seizoensbasis een verlies van € 60 miljoen op een begroting van € 110 miljoen en ook voor Feyenoord en PSV zorgt het voor een enorm verlies: € 30 miljoen op een begroting van € 70 miljoen.
De crisis waarin we nu verkeren is ongekend, maar er is door de sportwereld ook lering te trekken uit de bankencrisis van ruim tien jaar geleden. Sponsoring kwam toen onder druk te staan, de totale bestedingen verminderden met meer dan € 150 miljoen. Maar langlopende contracten werden gerespecteerd, zeker door grote ondernemingen die hun maatschappelijke plicht erkenden en hun verplichtingen nakwamen. Op de additionele investeringen voor activatie – dat is het exploiteren van de rechten die je als sponsor hebt gekocht – werd enorm bezuinigd.
Als reactie op de teruglopende inkomsten gingen sportorganisaties zich nog meer concentreren op het vermarkten van hun exposure-rechten: meer logo’s en afbeeldingen op shirts en andere items. Dat resulteerde in een waardevermindering van het aanbod (minder kwalitatief, minder exclusief) waardoor de sponsorvergoedingen onder druk kwamen te staan en de sport meer uitingen moest verkopen voor een lagere opbrengst. Het luidde ook het vertrek in van grote A-merken als hoofdsponsor van Eredivisie-clubs.
Tien jaar geleden bleven de business clubs in het voetbal in staat om een belangrijk deel van hun ledenbestand te behouden. Relatiemarketing is en blijft een belangrijk en relatief goedkoop instrument voor (MKB) bedrijven om het bedrijf te presenteren en nieuwe leads en opdrachten te verkrijgen. Het grote verschil met nu is dat je in die tijd nog wel met veel mensen in één ruimte mocht verkeren. Het is aan de sport om hier in de komende tijd geschikte alternatieven voor te verzinnen. Digitale oplossingen liggen voor de hand: van een goed ‘smoelenboek’, digitale bedrijfsbezoeken, webinars, pub-quizzen tot en met digitale bedrijfsborrels aan toe.
De uitzending met presentator Edwin Mooibroek en Zakenpartner Annemieke Roobeek kun je hier terugluisteren.
Over de chaos die Eredivisie heet
In heel Nederland zie je allerlei spontane initiatieven ontstaan om antwoord te geven op de uitdagingen waar het coronavirus ons voor stelt. Heel Nederland? Nee, er is een kleine gemeenschap waar men lekker over elkaar heen blijft buitelen en zelfs nu de eigen belangen blijven prevaleren: de Eredivisie.
Hoe komt dat? Is een combinatie van eigen belang en het spel om de macht (en het geld) het simpele antwoord op die vraag? In ieder geval is er weinig saamhorigheid onder de clubs. Het grote verloop onder directeuren helpt niet mee. Dan zijn er nog voorzitters die normaal gesproken toezicht op afstand moeten houden maar die al te graag hun stem willen laten horen en zich mengen in het debat.
Ook nu weer komt overduidelijk naar voren dat de governance van de Eredivisie zwakke plekken bevat. De clubs zijn verenigd in de Eredivisie CV, die vooral over media, marketing en algemene aangelegenheden gaat. De KNVB is de organisator van de competitie die met name zorgt voor de competitie-indeling, arbitrage, tuchtrechtspraak en die de contacten met de UEFA en FIFA onderhoudt. In de RvC van Eredivisie CV zitten vertegenwoordigers die een verleden of een functie bij een club hebben. Het zorgt van een web van belangen en achterdocht die daadkrachtige besluitvorming in de weg staat.
Dat is een slechte zaak. Juist nu is daadkrachtig ingrijpen vereist om te zorgen voor continuïteit van een bedrijfstak die enorm onder druk staat. Bovendien wordt de reputatie van de belangrijkste sportcompetitie van ons land beschadigd. Die-hard fans zullen niet zo snel afhaken. Mensen in de periferie van het voetbal kijken vol verwondering hoe deze professionele bedrijfstak zich presenteert: als amateurs. Het is bevestiging van wat de niet-fans altijd al vonden: het gaat alleen maar om de poen, ‘ze’ verdienen te veel, bestuurders zijn niet aangesloten op de realiteit, voetbal kost de maatschappij en de belastingbetaler te veel geld. Voor minder subtiele argumenten verwijs ik graag naar Twitter…
Wat al veel zou schelen is als er één gezicht, één woordvoerder namens de Eredivisie zou optreden. Die doet het woord, de rest houdt zijn mond, in het belang van het voetbal. Dit was overigens onderling afgesproken in de vele conference calls, maar aangezien er gebrek aan respect is en er geen sanctiemogelijkheden zijn, werd die afspraak meteen al met voeten getreden.
Gisteren (7 april) heeft het betaalde voetbal het gezamenlijke besluit genomen om de competitie uit te spelen, mits de regering en het RIVM dat toelaten. Vraag is dan nog, als dat überhaupt al wordt toegestaan, of dat met publiek zal zijn. Dat laatste lijkt niet erg waarschijnlijk. Dan zijn er nog complexe onderwerpen als aflopende contracten met spelers, sponsors en uitzendorganisaties en andere aspecten zoals transfers en burgemeesters die lokaal toestemming moeten verlenen. Als iedereen zijn stellingen betrekt, is het uitspelen van de competitie een onbegonnen zaak.
Nog groter dan de uitdaging om dit seizoen tot een goed einde te brengen, is de organisatie van het aankomende seizoen. Voetbalclubs zijn in grote mate afhankelijk van de sponsoring van het MKB. Daar komen de marketingbudgetten enorm onder druk te staan; bedrijven zullen omvallen en veel sponsors zullen afhaken. Kaartverkoop is ook een belangrijke bron van inkomsten voor een voetbalclub. Maar hoe zal de seizoenkaarthouder reageren op een nieuwe aanbieding? Wil hij nog wel naar het stadion, heeft hij daar het geld nog wel voor (over)? Transfersommen zullen lager uitvallen dan eerder dit jaar gepland. Minder opbrengsten betekent dat op alle fronten moeten worden bezuinigd. Nationale en lokale overheden zullen de komende maanden/jaren andere prioriteiten stellen dan het redden van een voetbalclub. De kans is groot dat er clubs omvallen.
Is alles dan verloren? Natuurlijk niet, Eredivisie voetbal blijft Ons Voetbal, maar clubs zullen slim en creatief moeten zijn om een gezonde toekomst te waarborgen. Het vraagt om herbezinning van je positionering. Waar wil je als club voor staan, wat wil je voor je directe omgeving betekenen? Eredivisie business is voor 16 clubs uitsluitend local business.
Clubs moeten nieuwe commerciële proposities ontwikkelen, die veel meer dan voorheen worden gedreven door conversie (pay-per-performance) om het daarmee aantrekkelijk te maken voor bedrijven. Clubs zullen zich meer dan ooit moeten concentreren op het versterken van de band met de fans, om hen te verleiden tot de aankoop van producten op het terrein van hospitality, content en merchandising. De rol van de coach en de spelers is daarbij van belang, die moeten dichterbij komen en ‘aanraakbaar‘ worden. Voorlopig figuurlijk (virtueel), later ook weer letterlijk.
Naast de individuele opdracht die iedere onderneming heeft om voor zijn continuïteit te zorgen, dus ook een voetbalbedrijf, is juist in het voetbal solidariteit van levensbelang. Althans, als je voldoende tegenstanders wilt overhouden. Solidariteit gaat over elkaar sterk houden en sterker maken. Solidariteit wordt ook vertaald in geld. Dat moet komen uit een meer gelijkwaardige verdeling van middelen, al is het maar voor een bepaalde periode. Clubs die meedoen aan internationale competities zullen een deel van hun inkomsten moeten inbrengen in een solidariteitsfonds. AZ heeft daar al een voorstel voor gedaan en ook Ajax staat er voor open om een bijdrage te leveren.
De corona-pandemie en de recessie zullen ervoor zorgen dat allerlei conventies worden doorbroken en er nieuwe structuren zullen ontstaan. Ook de conservatieve, complexe voetbalwereld zal daar niet aan kunnen ontkomen.
De uitzending met Thomas van Zijl en Zakenpartner Jacqueline Smit kun je hier terugluisteren.
Over tijd voor verandering
In BNR Zakendoen #sporteconomie van 1 april 2020 was er geen tijd voor flauwe grappen. Daarvoor is de impact van de corona-pandemie en de economische recessie te groot. Aan bod kwamen vragen over de lessen van deze tijd en over aanstaande veranderingen en de toekomst van de sportwereld. Thomas van Zijl stelde de vragen, Marcel Beerthuizen gaf de antwoorden.
Wat leert deze corona-crisis ons over sport?
“Het coronavirus heeft geleerd dat sport totaal onbelangrijk is als de volksgezondheid op het spel staat. Sport is een belangrijke bijzaak, maar een bijzaak. Aan de andere kant zie je ook dat sport net zoals cultuur enorm belangrijk is voor ons welzijn. Het zorgt voor ontspanning, afleiding en ook de mogelijkheid om even de wereld om je heen te vergeten en op te gaan in de passie die je hebt. Met andere woorden: sport is totaal onbelangrijk als het erop aan komt mensen te redden, maar het wordt ook enorm gemist.”
De ASO, de organisatie van de Tour de France, wil nog steeds niet weten van uitstel of afstel. Wat vind je daarvan?
“Ik vind het vreemd dat ze blijven hopen op het doorgaan van het evenement, ze kijken ook naar de optie dat zonder publiek te doen. Ik vind het een wanhoopspoging die gedoemd is te mislukken. Het is wel zo dat de wielerwereld en dan met name de wielerploegen enorm afhankelijk zijn van de Tour, want dat is het moment dat miljoenen mensen kijken wat weer belangrijk is voor sponsors. Het budget van wielerploegen wordt veelal voor meer dan 90% door sponsors opgebracht. Daar waar periodieke evenementen kunnen doorschuiven naar volgend jaar, zoals de Olympische Spelen en Euro2020, is dat voor de Tour veel moeilijker. Maar ondanks de progressie die er wordt geboekt verwacht ik niet dat de wereld in juli klaar is met corona. Dus het doorgaan van zo’n mondiaal sportevenement lijkt me kansloos.”
Zie je nog meer dit soort moeilijk te bevatten ontwikkelingen?
“Nog steeds. TEAM Marketing, een Zwitsers sportmarketingbureau, verkoopt namens de UEFA de uitzendrechten van de Champions League en de Europa League. In Scandinavië liep er al enige tijd een tender voor verschillende pakketten waarvan de deadline gisteren (31 maart) om 10.00 uur afliep. Scandinavische tv-stations hadden vanwege de crisis om uitstel gevraagd, omdat de toekomst zo onzeker is. Maar TEAM wilde daar niet van weten, zij willen ook nu het maximale uit dat rechtenpakket halen. Het is nog niet bekend hoe dit is afgelopen. Een andere vreemde actie komt van de UCI. De internationale wielerkoepel heeft deze week zonder overleg met de wielerploegen de data voor het WK vastgesteld van 20 tot en met 27 september. Met twee weekenden erin waarmee inhaaldata voor andere evenementen worden geblokkeerd. Vanzelfsprekend zijn de ploegleiders zoals Richard Plugge hier enorm boos over.”
Met corona komt ook de recessie. Wat gaat dat betekenen?
“Dat veel organisaties in de sportwereld in grote problemen komen. Bedrijven gaan bezuinigen op hun marketingbudgetten. Sponsors zullen afhaken. De kans is groot dat minder mensen een seizoenkaart kopen of een abonnement op een betaalzender nemen. Dat betekent dat tv-zenders minder budget hebben om rechten te kunnen kopen. Kortom, er komt veel minder geld beschikbaar. Allerlei sportorganisaties en partijen in de periferie van de sportwereld komen in grote problemen. Een deel daarvan zal het niet overleven. Ook omdat er nauwelijks potjes of buffers zijn. Ik verwacht niet dat de overheid alle klappen zal kunnen opvangen.”
Zijn er ook kansen voor de sportwereld?
“Zeker wel. In alle geledingen van de maatschappij zie je mensen hun creativiteit en samenwerkingsvermogen inzetten om met nieuwe oplossingen te komen. En zo moet de sportwereld ook denken. Deze crisis zorgt voor een reset op allerlei terreinen. Je kunt nu zaken gaan veranderen die tot op heden werden geblokkeerd door kortzichtig eigen belang. Juist nu moet de Eredivisie gaan werken aan een nieuwe structuur die de aantrekkingskracht van de competitie verhoogt en die is gebouwd op solidariteit. Het is het moment om de organisatie van Olympische bonden samen te voegen en te zorgen voor een veel kostenefficiëntere structuur. Het is ook het moment voor NOC*NSF om te gaan werken een een eigen sportkanaal, waarop Nederlandse competities te volgen zijn die nu nauwelijks aandacht op televisie krijgen. Er zullen nieuwe sponsormodellen ontstaan die zijn gebaseerd op wederzijds voordeel en die veel meer conversie gedreven zullen zijn. De overvolle sportkalender kan worden geherstructureerd, zodat er minder evenementen komen met meer kwaliteit doordat de atleten minder belast worden en daardoor fitter zijn om topprestaties te leveren.”
Denk je dat daar nu wel animo voor is?
“Eigenlijk zie je het al gebeuren. FIFA-voorzitter Gianni Infantino die zijn WK voor clubs van 2021 naar 2022 verschuift, al schijnen daar ook andere oorzaken achter te zitten. Sebastian Coe, de voorzitter van de internationale atletiekfederatie, die er geen problemen mee heeft om het WK Atletiek, dat in 2021 zou samenvallen met de Olympische Spelen, een jaar te verplaatsen. Kleine sportbonden die de handen ineen slaan. Topsporters die akkoord gaan met het korten van hun salarissen ten behoeve van hun club of sport en miljoenen doneren aan onderzoek en aan de zorg. Sportorganisaties die uitzendorganisaties toegang geven tot hun content database omdat er nu geen live-beelden zijn. In Duitsland hebben vier topclubs, Bayern München, Borussia Dortmund, Bayer Leverkusen en RB Leipzig, € 20 miljoen in een solidariteitsfonds gestopt voor clubs die in de problemen komen. Ook in Nederland onderzoeken de KNVB, Eredivisie en ING de mogelijkheden voor een noodfonds. Er wordt ook geschoven met transferperiodes en de ingangsdata van spelerscontracten. De crisis zorgt ervoor dat allerlei tot nu toe onwrikbare conventies worden doorbroken.”
Het klinkt mooi, maar denk je dat het allemaal zo eenvoudig zal gaan?
“Eenvoudig zal het niet gaan. Sommige partijen zullen tot het uiterste vechten voor hun lijfsbehoud. Er zullen rechtszaken en andere lelijkheid komen, dat zie je al gebeuren. Er komen ook partijen die van de omstandigheden gebruik maken om voor weinig geld een positie te verwerven. Maar ik denk dat er een enorm besef aan het ontstaan is dat we zaken anders moeten aanpakken om er langer en duurzamer plezier aan te beleven. Je ziet al veel goede voorbeelden om je heen. Om maar even een overheidscampagne te parafraseren: ‘Alleen samen krijgt de sportwereld de crisis onder controle’.
Marcel, dank je wel en tot volgende week.
Dit is een geredigeerde weergave van het interview, dat je kunt terugluisteren via deze link. Marlies Mohr was de Zakenpartner deze uitzending.
De podcasts van alle uitzendingen van BNR Zakendoen ‘Over sport en economie’ vind je hier en hier. De podcasts zijn ook terug te luisteren via je favoriete podcast app.
Over het uitstellen van de Olympische Spelen
De vlam blijft in Japan. En ook volgend jaar is de officiële naam ‘Olympische Spelen Tokio 2020’. Dat zijn de enige twee zekerheden (?) nadat het IOC dinsdag jl. besloot het grootste evenement ter wereld uit te stellen.
De cijfers van de Spelen
De cijfers van het grootste sportevenement ter wereld op een rij. Om te beginnen met de cijfers van Japan. Naast de lokale organisatiekosten van € 6 miljard heeft de Japanse overheid nog eens zo’n € 20 miljard euro in de infrastructuur geïnvesteerd.
Het organisatiebudget moet gedekt worden door lokale sponsors en kaartverkoop en een bijdrage van het IOC aan het Local Organizing Committee (LOC). De lokale sponsorwerving was erg succesvol en heeft € 3 miljard opgebracht. De kaartverkoop moet voor € 750 miljoen zorgen. De bijdrage van het IOC aan het LOC is ook € 750 miljoen.
De cijfers van het IOC
Het Internationaal Olympisch Comité weet alles van het vermarkten van hun product. De belangrijkste bronnen van inkomsten zijn uitzendrechten en sponsoring. De uitzendrechten voor deze Olympiade zijn verkocht voor € 4 miljard. De belangrijkste mediapartner is het Amerikaanse NBC dat voor de periode tussen 2011 en 2020 voor drie Zomerspelen en twee Winterspelen een contract met een waarde van € 4 miljard overeenkwam. Het tweede belangrijke netwerk is Discovery Networks (waar o.a. Eurosport onder valt) die de Europese rechten voor twee Zomer- en twee Winterspelen voor € 1,3 miljard kocht
Dan is er nog het sponsorprogramma van het IOC. De totale fee van de 14 TOP sponsors is opgeteld zo’n € 1,8 miljard per Olympiade. TOP sponsors betalen gemiddeld € 100 miljoen voor vier jaar. De contracten worden veelal voor een langere periode overeengekomen. Er zijn sponsors die een deel in kind (in natura) betalen door het leveren van producten en diensten. Partijen die hun producten mogen verkopen tijdens de Spelen, zoals Coca-Cola, betalen meer. Coke is al sinds Amsterdam 1928 aan de Spelen verbonden. Onlangs verlengde het frisdrankmerk de sponsorovereenkomst voor de periode na Tokio en stond daarbij ook een nieuwe partij toe in de categorie ‘non-alcoholic beverages‘. Het zuivelbedrijf China Mengniu Dairy is van 2021 tot en met 2032 toegetreden als de officiële zuivelsponsor van de Spelen. Beide bedrijven betalen tezamen naar schatting € 2,75 miljard in de komende twaalf jaar.
De gevolgen van het uitstel voor Japan
Het berekenen van de financiële impact van het uitstellen van de Spelen is een complexe zaak. De Kansai University heeft berekend dat het uitstel van de Olympische en Paralympische Spelen de Japanse overheid ongeveer € 5,4 miljard gaat kosten.
De huizen die het Olympisch dorp vormen waren al verkocht en zouden na de Paralympische Spelen worden opgeleverd. Dat moet dus worden opgelost. Ander onderdak van 11.000 atleten en begeleiders zal niet eenvoudig te organiseren zijn. Uitstel ligt hier ook voor de hand. Dan is er nog de impact op het toerisme. Effectenhuis Nomura Securities schatte de opbrengsten uit toerisme door de Spelen op circa € 2 miljard. De vraag is of de aantrekkingskracht van de Spelen op toeristen zal afnemen. Het is niet ondenkbaar dat er een trend ontstaat dat mensen veel minder intercontinentaal gaan reizen. Japan is overigens niet afhankelijk van toerisme, dat 0,8% van het BBP uitmaakt.
De gevolgen van het uitstel voor het IOC
Het IOC zegt over een noodfonds van een miljard te beschikken om de gevolgen van het uitstel te kunnen opvangen. Men heeft zich daarnaast voor € 20 miljoen verzekerd tegen calamiteiten. Er zijn meer partijen die dat hebben gedaan. De Duitse verzekeraar Müncher Ruck heeft volgens eigen zeggen honderden miljoenen euro’s aan annuleringsverzekeringen afgesloten. Of verzekeraars ook tot uitkering zullen overgaan, hangt af van specifieke polisvoorwaarden. En van de draagkracht van het conglomeraat van betrokken verzekeraars. Het verzekeringsdossier is hoe dan ook voer voor advocaten en juristen.
De gevolgen van het uitstel voor uitzendorganisaties
NBC-eigenaar Comcast kan zich vinden in het uitstel, maar wel met het verzoek de Spelen in de zomer te laten plaatsvinden en niet in de lente van 2021, wat volgens de laatste berichten een reële optie is. Het mediabedrijf had al 90% van de spotzendtijd verkocht voor meer dan € 1 miljard. Daarnaast zouden de Spelen deze zomer worden gebruikt voor de lancering van OTT streaming video dienst Peacock. Discovery geeft aan geen problemen te hebben met de aanpassing en verschuift zijn plannen door naar volgend jaar.
De gevolgen van het uitstel voor sponsors
Het verschuiven van de Spelen is voor de meeste sponsors het beste van alle kwaden. Campagnes waren al ontwikkeld en ingekocht, voor een groot deel zal ook dit worden doorgeschoven, als zal de verplaatsing voor een andere, wellicht meer ingetogen boodschap vragen. Datzelfde geldt voor de lokale Japanse sponsors. Kapitaalvernietiging is er zonder meer.
Voor de sponsors van lokale Olympische comité’s is het ingewikkelder. De meeste sponsorcontracten lopen af aan het einde van dit jaar, terwijl een belangrijk deel van de tegenprestaties (associatie, exposure, activaties en hospitality) niet zijn geleverd. Dat kan worden doorgeschoven en waarschijnlijk zullen sponsors daarmee genoegen nemen, ook omdat veel sportkoepels (en de bij hun aangesloten bonden) financieel onder druk komen te staan. Grote bedrijven zullen zich solidair tonen, zolang hun bedrijfsresultaten dat toelaten. Voor NOC*NSF wordt het een uitdaging de rechten van bestaande sponsors te vermengen met bedrijven die zich verbinden met het sponsorprogramma voor de periode 2021 – 2024, dat nog in ontwikkeling is.
In de Verenigde Staten is dit een groter probleem, omdat sponsoring van Team USA vanaf 2021 is gekoppeld aan de Olympische Spelen Los Angeles 2028. Zo loopt het contract met luchtvaartmaatschappij United Airlines af en gaat het nieuwe contract met concurrent Delta Airlines in op 1 januari 2021.
De gevolgen van het uitstel voor de sportwereld
Dan is er nog die andere grote uitdaging: het invullen van de sportkalender tot en met de nieuwe datum voor de Openingsceremonie. Wat gebeurt er kwalificaties, wat gebeurt er met reeds geplande mondiale evenementen in 2021 zoals het WK Atletiek en het WK Zwemmen? Wordt Tokio 2020 in 2021 in de lente of in de zomer gehouden? Er is gelukkig duidelijkheid over het uitstel. Maar er is nog heel veel te doen voor alle betrokken partijen. Het is een enorme driedimensionale puzzel met allemaal losse stukjes die op elkaar van invloed zijn.
Resultaat: een totale reset die alle bestaande verander-agenda’s overbodig maakt?
Het coronavirus zou wel eens voor een complete reset van de sportwereld kunnen zorgen. Een andere kijk op kalenders, andere organisatiestructuren, nieuwe business modellen, nieuwe samenwerkingsvormen tussen organisaties, overheden en bedrijfsleven. Het is nog te vroeg om te speculeren, niet om erover na te denken.
Luister terug. Of beter: luister alles terug
In BNR Zakendoen van 25 maart 2020 werden de effecten van het uitstellen van de Olympische Spelen geduid. De uitzending met Thomas van Zijl en Marcel Beerthuizen is terug te luisteren via deze link of via het BNR-platform.
De podcasts van alle uitzendingen van BNR Zakendoen Over sport en economie vind je hier of via je favoriete podcast app.
Al kost het miljarden, uitstel Spelen is onvermijdelijk: ‘Dit is overmacht’
Achtergrondartikel voor de NOS-website over het (toen nog aanstaande) uitstel van de Olympische Spelen.
Het artikel is hier te lezen.
Over de impact van het coronavirus
Wat de gevolgen van het coronavirus voor de sportwereld wordt deze week overduidelijk. Na het stilleggen van nationale competities en nationale en internationale sportevenementen, zijn er nu ook beslissingen genomen over grote aankomende sportevenementen. De lijst met evenementen die niet meer doorgaan of zijn uitgesteld, blijft groeien.
UEFA besloot Euro 2020 een jaar te verplaatsen. Een noodzakelijk besluit, de nationale competities gaan voor. Het zorgt er wel voor dat het grootste evenement van UEFA zijn plek in de kalender al heeft ingenomen. Inmiddels heeft FIFA moeten besluiten het WK voor clubteams te verplaatsen van zomer 2021 naar de zomer van 2022.
De impact is enorm. NOC*NSF becijferde dat het de sport in Nederland tot en met de zomer circa € 950 miljoen gaat kosten. In andere landen is de impact minstens zo groot, alleen in het voetbal al. In veel landen grijpt de overheid in door het bedrijfsleven en dus ook de sportwereld te ondersteunen.
Eén ding heeft deze crisis glashelder gemaakt: het besef dat sport op dit moment volstrekt onbelangrijk is.
Mensen op zoek naar ontspanning en momenten om even te kunnen ontsnappen aan de dagelijkse druk kunnen nog steeds bij een paar sporten terecht: eSports gaan voor een belangrijk deel door, zoals Max Verstappen die laat zien ook in een simulator hard te kunnen racen. Datzelfde doen vele wielrenners op Zwift. Het Kandidatentoernooi van het WK Schaken is in volle gang, met strikte gezondheidsregels omgeven. Het wordt gespeeld in het Russische Jekatarinenburg met de Nederlander Anish Giri als een van de acht deelnemers. Via verschillende sites zijn de partijen goed te volgen.
Inmiddels schieten de initiatieven om mensen een hart onder de riem te steken als paddenstoelen uit de grond, of het nu fitness vanaf een balkon is of een bijzondere wedstrijd die NBA-sterren willen spelen.
Het IOC wil er nog niet aan dat de Olympische Spelen in juli nooit de glans kunnen hebben die bij het evenement hoort. Door uitgestelde kwalificatietoernooien en de lockdownmaatregelen in verschillende landen is van een gelijke voorbereiding geen sprake meer. Laat de Olympische Spelen van Tokio het feest worden waar de hele wereld de slachtoffers gedenkt en de overwinning op het coronavirus viert. Hopelijk kan dat nog in 2020.
In BNR Zakendoen #sporteconomie ging het op 18 maart over de impact van het coronavirus op de sportwereld. Thomas van Zijl stelde de vragen. De uitzending is terug te luisteren via deze link.
Bijschrift bij de foto: de meeste toeschouwers bij een wedstrijd in de hoogste Japanse voetbalcompetitie, op zondag 23 februari in Kobe, droegen een mondkapje.
‘Ik vrees voor EK en ben ook bang voor Olympische Spelen’
Op maandag 16 maart stond het Sportforum van Langs de Lijn En Omstreken op Radio 1 volledig in het teken van het corona virus. Met social distancing: twee fysieke en twee virtuele gasten in de studio. Met aan de telefoon Jacco Swart, directeur van de European Leagues, die in NRC al zijn visie gaf op de ontwikkelingen.
De gasten van deze editie waren Volkskrant-journalist Robèrt Misset, wielercommentator van de NOS Gio Lippens, Samantha van Wijk van NUsport en sportmarketeer Marcel Beerthuizen.
De uitzending is terug te luisteren via deze link.