Over de commerciële waarde van bad boys

Wat zijn bad boys in de sport? Je kunt daar allerlei definities op los laten. Het gaat in mijn optiek niet om excentriekelingen, het gaat ook niet over criminelen. Bad boys zijn de jongens die in hun sport de regels aan hun laars lappen. En dat blijven doen.

Voorbeelden van nu: Mario Balotelli. Die weer niet komt opdagen bij een training bij zijn huidige club Brescia (ondanks een salaris van € 1,2 miljoen euro). Conor McGregor, die regelmatig over de schreef gaat. Tennisser Nick Kyrgios is misschien wel het beste voorbeeld: nummer 40 van de wereld, die scheldt, drinkt, gooit, scheidsrechters beledigt, collega’s beschimpt, de ATP corrupt noemt en daarvoor geschorst wordt en enorme boetes moet betalen. Kyrgios wordt, net als Balotelli, gesponsord door Nike, dat vaker kiest voor sporters met een rafelrandje.

Voorbeelden uit het verleden zijn er te over zoals John McEnroe, Dennis Rodman en Vinnie Jones: voorbeelden van bad boys die ieder met hun eigen kwaliteiten altijd voor maximale sportprestaties zorgden.

Er zijn niet veel corporate merken die gebruik maken van deze atleten. Wel kunnen zij via de vele volgers op social media kanalen (Balotelli 9 miljoen en Kyrgios 1,4 miljoen op Instagram) hun persoonlijke merk vermarkten.

Bad boys zorgen voor publiciteit en vallen op. Dat zorgt dat ze ook na hun carrière interssant blijven, zeker als ze hun gedrag op het sportveld niet doorzetten. Ik geloof niet dat de meeste bad boys hun gedrag door een (marketing)strategie laten sturen. Het komt voort uit hun karakter en het beroep (topsport) dat ze beoefenen. Een beroep met continue druk en uitdagingen. Meestal verdwijnt het gedrag na hun topsportcarrière en kunnen ze door hun bekendheid een nieuwe carriere beginnen. McEnroe werd tennisanalist, Vinnie Jones werd acteur, ook voor goede doelen. Dennis Rodman werd peacemaker… Daarnaast hebben bad boys zoveel meegemaakt dat ze genoeg verhalen kunnen vertellen die interessant zijn als lezing, boek of film.

Zijn er eigenlijk ook bad girls? Ik kan ze niet verzinnen. Tonya Harding misschien, maar die werd vooral het slachtoffer van haar omgeving in plaats van haar eigen gedrag.

BNR Zakendoen #sporteconomie ging op 3 juni 2020 over de commerciële waarde van bad boys. De uitzending met Thomas van Zijl kun je hier terugluisteren.

Over zwaargewichten in de ring

Veteranen in training: afzonderlijke beelden op social media van de boksers Evander Holyfield en Mike Tyson werden direct aan elkaar gekoppeld: een rematch van de Bite Fight uit 1997! Tyson verloor in dat jaar Las Vegas wederom van Holyfield door diskwalificatie. Iron Mike had tot twee keer toe in het oor van zijn tegenstander gebeten. Het betekende voor Tyson, waarschijnlijk de sterkste zwaargewicht ooit, het officieuze einde van zijn bokscarrière, want hij kwam nooit meer op zijn oude niveau terug.

In februari startte Holyfield de Evander Holyfield Foundation. Onder de noemer #Unite4OurFight wil hij kinderen in de Verenigde Staten in beweging te brengen. De komst van het coronavirus zorgde voor nog meer ellende in miljoenen gezinnen en de Foundation zet zich nu ook in om kinderen toegang tot digitaal onderwijs te geven.

Holyfield (57) wil geld inzamelen door middel van demonstratie bokspartijen. Tyson (53), na een ongezonde levensstijl (drank, drugs, 175 kilo op de weegschaal ) en het verbranden van de meer dan $ 400 miljoen die hij verdient heeft, is weer fit aan het worden en voelt dus wel iets voor een partijtje tegen zijn oude rivaal. Het zorgt er in ieder geval voor dat Tyson weer in het middelpunt van de belangstelling staat en dat gaat zich terugbetalen. De Bare Knuckle Fighting Championship heeft hem $ 20 miljoen geboden als hij toetreed tot hun organisatie.

Zwaargewichten trekken de aandacht. Dat was al in het begin van het professionele boksen (rond 1900) en dat is nog steeds zo. Het is de koningsklasse van de sport, die grote atleten en legendarische gevechten heeft voortgebracht. GOAT: Mohammed Ali.

Er zijn vijf organisaties die wereldtitelgevechten organiseren: IBF, WBA, WBO, IBO en WBC. Titelhouder van de eerste vier is de Brit Anthony Joshua. De laatste is in het bezit van zijn landgenoot Tyson (genoemd naar…) Fury, een bijzonder karakter met een bijzonder levensverhaal.

De managers van de boksers willen graag een gevecht tussen deze twee Britten. Contractueel zijn ze verplicht eerst tegen andere pugilisten uit te komen, maar ook hier kwam er uitstel door corona.

Als Joshua vs. Fury doorgaat, kan dit betekenen dat alle wereldtitels bij één persoon komen, die zich dan met recht de enige echte wereldkampioen kan noemen. Het zou het (eerstvolgende) gevecht van de eeuw worden. Businessmodel: fee van de locatie (ook hier praat men met Saudie-Arabië), ticketverkoop, sponsoring en uitzendrechten (Pay-TV, voor een prijs van circa $ 100 per persoon). Het evenement wordt aangejaagd door geraffineerde marketingcampagnes met een grote rol voor (het verkrijgen van) free publicity. Ook wedkantoren tonen grote interesse in dit soort evenementen, want mensen zetten graag in op ‘Het Gevecht Van De Eeuw’. Eén ding is zeker: er zullen nog veel van dat soort gevechten gaan volgen.

In BNR Zakendoen #sporteconomie van 27 mei 2020 ging het over zwaargewichten in de ring. De podcast van de uitzending onder leiding van Thomas van Zijl met als sidekick Jacqueline Smit kun je hier terugluisteren.

Over koopjesjagers in crisistijd

Het is een bekend fenomeen in tijden van crisis: kapitaalkrachtige partijen die op jacht gaan naar goedkope manieren om een belang te nemen in bedrijven of ze geheel over te nemen. Het gebeurt in allerlei sectoren, dus ook in de sportwereld.

De sportsector heeft de laatste jaren aan aantrekkingskracht gewonnen bij de grote mondiale investeringsmaatschappijen: Silver Lake (onderdeel van het vele malen grotere Dyal), KKR&Co, Blackstone, CVC Capital: grote spelers die investeren in sport en doorpakken. Ook nu of juist nu. Dat is niet zonder risico in onzekere tijden, zoals voor iedere investering geldt, maar prijzen gaan omlaag en de kans is groot dat de waarde van sport (na een periode van stilstand) en daarmee het rendement weer zal toenemen.

De Amerikaanse investeerder Joseph DaGrosa doet er niet moeilijk over. Recent nam hij met zijn Kapital Football Group een belang in Girondins de Bordeaux en nu hij heeft zijn ogen gericht op de Premier League want je kunt nu instappen “voor een fractie van de kosten” met een prijs die zo’n 50 tot 70% lager zou liggen. DaGrosa denkt zijn winst uiteindelijk te halen uit een beursgang van de clubs die hij bezit. Newcastle United lijkt aan zijn neus voorbij te gaan, daar heeft het Saudische Public Investment Fund haar ogen op gericht.

Het voorbeeld voor veel investeerders is de City Football Group dat verschillende clubs op vijf continenten bezit. Het voegde deze maand het Belgische Lommel aan het portfolio toe en werkt aan de aankoop van het Franse AS Nancy. Silver Lake nam onlangs een belang van 10% in CFG. De waarde van CFG wordt gekapitaliseerd op $ 4,8 miljard, het wordt gezien als de meest waardevolle property in het sportdomein.

Ook op het gebied van uitzendrechten is er veel beweging. Doordat partijen als DAZN en IMG vanwege het stilleggen van competities de betalingen voor de uitzendrechten hebben stopgezet of aangeven hun betalingsverplichtingen niet na te kunnen komen , kijken sportorganisaties naar andere manieren van financiering.

CVC Capital steunt Serie A, de belangrijkste sportcompetitie van Italië, met € 2,2 miljard. Onderpand: uitzendrechten. De tot voor kort zeer winstgevende Deutsche Fussball Liga, de economische entiteit van het Duitse betaalde voetbal, is in gesprek met twee private equity firma’s voor een lening van € 300 miljoen.

Silver Lake neemt een belang in New Zealand Rugby, CVC Capital wil de Six Nations rugby-competitie aan het portfolio toevoegen. Het verdienmodel zit in het anders verpakken van uitzendrechten (via streamingdiensten en OTT-platformen) en het opzetten van nieuwe competities.

Merken we hier ook iets van in Nederland? Een Turkse zakenman heeft interesse in de overname van Fortuna Sittard getoond. ADO Den Haag en Vitesse zijn al in handen van buitenlandse investeerders. Maar de meeste investeerders bij Nederlandse clubs zijn veelal fans die zich van jong af aan verbonden voelen en die een deel van hun vermogen inzetten om ‘hun’ club vooruit te helpen, niet omdat ze op rendement rekenen. Desalniettemin is het niet ondenkbaar dat er meer geïnvesteerd gaat worden in Nederlandse clubs. Voor Feyenoord bijvoorbeeld zou het een welkome injectie zijn om bij de Top 3 te blijven en de ‘aanvallen’ van clubs als AZ en FC Utrecht af te slaan.

In BNR Zakendoen van 20 mei ging het over koopjesjagers in crisistijd. Thomas van Zijl stelde de vragen, Marcel Beerthuizen de antwoorden. De podcast van de uitzending kun je via deze link beluisteren.

Over sportbeleving en lege stadions

Zaterdag herstart de Bundesliga en het lijkt erop dat vele andere competities in Europa alsnog in de komende maanden worden afgewerkt. De sportliefhebber kan niet wachten tot er weer een bal gaat rollen, het zal dit weekend ongetwijfeld voor kijkcijfer-records gaan zorgen.

De wedstrijden gaan weer beginnen, maar de stadions blijven leeg om verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Spelen zonder publiek is normaal gesproken een straf voor wangedrag van supporters. Het voelt klinisch of ‘spooky’ zoals sommige trainers zeggen. De Champions League-wedstrijden die in maart zonder publiek werden gespeeld, gaven een vreemd gevoel, meer het idee van een oefenpotje waar niets op het spel staat. Maar dat was toen en dit is nu. Er is veel veranderd door corona. Zal dat ook van invloed zijn op de beleving van sport?

De aanwezigheid van publiek bij sportwedstrijden is een belangrijke factor voor de atleten, de tv-kijker en andere schermvolgers en voor het aanwezige publiek zelf. Het zorgt voor sfeer, voor spanning, voor steun. Die afwezigheid probeert men wel op te vangen: door het plaatsen van poppen, zoals in bij het baseball in Taiwan. Borussia Mönchengladback maakte er een mooie actie van: Sei Dabei. Trotzdem. Voor € 19 kun je een foamboard met je beeltenis in het stadion laten plaatsen. De productie gebeurt door twee bedrijfjes die onder druk staan en hiermee iets kunnen verdienen. Er gaat ook € 2 naar de foundation van de club. Er zijn ook andere oplossingen: geluid van fans in het stadion verspreiden, doeken plaatsen, boodschappen op de LED-boarding, digitale schermen met verschillende afbeeldingen om wat sfeer te creëren. Tom Poes verzin een list.

Is het surrogaat en zal het niets veranderen aan de sfeer? Het coronavirus heeft ons geleerd dat vaste patronen en denkbeelden kunnen worden doorbroken: thuiswerken werkt, videovergaderingen ook, net zo goed als remote onderwijs. Het is zeker dat we daar niet mee stoppen als corona verslagen is; er zijn nu al bedrijven die aankondigen dat iedereen die dat wil voortaan thuis mag blijven werken.

Bij sitcom’s werd er een lachband ingezet met meer dan 300 ‘lach-geluiden’ die ook nog eens gemixt konden worden. Als je FIFA20 speelt, hoor je de supporters juichen in het stadion waar de virtuele wedstrijd wordt speelt en worden liedjes gezongen die daar ook ‘in het echt’ worden gezongen. Geluidsbanden onder voetbalwedstrijden. De ‘echte’ fan gruwelt bij de gedachte. Maar wie weet, kijken we er over een paar weken heel anders naar.

Hoe dan ook, het is belangrijk de beleving van de fan ook op andere manieren te stimuleren. Ook op dit terrein kan het anders. Niet alleen maar concentreren op Matchday, wat de meeste clubs doen, maar ook aandacht voor de voorpret en de napret. Fans willen alles weten van hun team en vooral van de sporters. Ze willen kijkjes achter de schermen die voor anderen verborgen blijven. Dat is ook een deel van het succes van Instagram.

Hoe traint Frenkie op de dag voor de wedstrijd? Wat verwacht hij van de wedstrijd? Hoe ontwaakt hij? Hoe staat het met zijn conditie? Gaat een blik op zijn biomedische status (nu nog) veel te ver? Wat eet hij bij het ontbijt (met dank aan sponsor X)? Wat vindt hij van de opstelling van de tegenstander? Ga zo maar door, tot en met een terugblik op de wedstrijd met de beelden die van hem (vanaf de zijlijn en POV) zijn geschoten. Het ‘fly on the wall’-concept is een prima oplossing als we zelf niet meer dichtbij kunnen komen.

De veel geprezen documentaire-serie The Last Dance laat zien dat het zelfs twintig jaar na dato nog interessant is om een kijkje te krijgen in het leven van sportsterren. Het is content (daar is het woord) dat mensen willen zien. Het is content waarvoor mensen willen betalen. Het is ook content waar anderen weer dankbaar op inhaken, zoals oud NFL-speler Andrew Hawkins die op social media uiterst succesvol een parodie maakt op The Last Dance. In Engeland brengt betaalzender Sky Sports iedere ochtend een tv-show van een uur waarin oud-speler Gary Neville met een speler praat over zijn belevenissen op dit moment. Er wordt goed naar gekeken.

Een andere manier van beeldregie: meer focus op sporters en spel en coaches, geen blik op de tribunes. Zoals al gebeurt als er wordt geschaatst in Nur-Sultan (v/h Astana), waar de tribunes altijd leeg zijn. Geluid toevoegen onder het beeld, niet ongebruikelijk in tv- en gaming land. Het volgen van de atleten, als als ‘fly on the wall’ in een permanente real life show. Over enkele weken weten we wat werkt en wat niet. Ook voor de sportbeleving zou corona wel eens voor grote veranderingen kunnen zorgen.

IN BNR Zakendoen #sporteconomie van 13 mei 2020 ging het over sportbeleving en lege stadions. De podcast van de uitzending met Thomas van Zijl en Marcel Beerthuizen kun je hier terugluisteren.

Over sport, oorlog en vrede

Dit jaar herdenken en vieren we 75 jaar bevrijding. In BNR Zakendoen #sporteconomie van 6 mei ging het over sport, oorlog en vrede.

Bij de ontwikkeling van de sport hebben oorlog en politiek centraal gestaan. Aanvankelijk was sportbeoefening bij de oude Grieken, de grondleggers van de klassieke Olympische Spelen, voorbehouden aan adellijke mannen, maar vanwege de behoefte aan getrainde soldaten kwamen er sportscholen die zich richten op de fysieke ontwikkeling van de bevolking.

De Romeinse heersers, de bedenkers van panem et circenses (brood en spelen) gebruikten (sportieve) evenementen om het volk vermaak te bieden en af te leiden van de dagelijkse misère. De toenmalige atleten waren niet alleen maar slaven en sommige van hen werden goed beloond. De wagenmenner Gaius Diocles, van Spaanse afkomst, werd multimiljonair door zijn sport en wordt beschouwd als de best verdienende atleet aller tijden.

Ook voor de grondlegger van de moderne Olympische Spelen, de Fransman Pierre de Coubertin, was een oorlog (de Frans-Pruisische) de basis voor het ‘herintroduceren’ van de Olympische Spelen als een internationaal sportevenement dat de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling moet bevorderen en voor verbroedering tussen alle volkeren zorgt. Met als adagium ‘meedoen is belangrijker dan winnen’.

Er zijn mooie voorbeelden hoe sport kan zorgen voor verbroedering, ook in tijden van oorlog en conflict. Zoals de atleten en officials van de gezworen vijanden Noord- en Zuid-Korea die tijdens de openingsceremonie van de Winterspelen van 2018 gezamenlijk onder één vlag het stadion betraden. Een vrouwelijke Korea-combinatie nam deel aan het ijshockeytoernooi.

Een. ander mooi voorbeeld van (tijdelijke) verbroedering in de meest barre en gewelddadige omstandigheden is het spontane partijtje voetbal dat Engelse en Duitse soldaten tegen elkaar speelden tussen de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. De Britse retailer Sainsburry maakte daar 100 jaar na dato een prachtige commercial over.

Oorlogen en gewapende conflicten zijn vaak van invloed geweest op sportevenementen zoals de Olympische Spelen. In 1956 nam Nederland niet deel aan de Spelen van Melbourne als protest tegen de inval van de Sovjet-Unie in Hongarije. Ook andere Spelen, zoals die van 1980 en 1984, werden beïnvloed door de wereldpolitiek.

Het effect van het boycotten van Spelen is onbewezen, maar dat sport en politiek alles met elkaar te maken hebben valt niet te ontkennen. Ook nu nog is sport, net als bij de Romeinen, een te belangrijk instrument voor machtshebbers om aandacht te trekken of juist voor afleiding te zorgen.

De uitzending met Thomas van Zijl en Marcel Beerthuizen kun je hier terugluisteren.

Voor meer verhalen over de geschiedenis van sport in tijden van oorlog: https://sportgeschiedenis.nl/

Over wat er steeds mis gaat in het voetbal

‘De grootste schande uit de Nederlandse sport ooit’: Cambuur-trainer Henk de Jonge haalde met zijn uithaal zelfs de BBC. Zijn teleurstelling was groot na een chaotische vergadering over de afsluiting van seizoen 2019/2020.

Waarom gaat het steeds weer mis in het voetbal? Dat was het onderwerp van BNR Zakendoen #sporteconomie van woensdag 29 april.

Zoals in veel industrieën is er ook in het voetbal veel animositeit. In veel markten kunnen concurrenten elkaars bloed wel drinken: retail, telecom, automotive, ICT en ga zo maar door. Ook in het voetbal is er veel concurrentie, maar het is ook de wereld waar je tegenstanders nodig hebt om je ‘product’ te kunnen verkopen. Dat inzicht ontbreekt, in voetbal heersen onverdraagzaamheid, onbegrip en eigen belang.

De enorme publicitaire aantrekkingskracht van onze #1 sport zorgt ervoor dat zelfs de kleinste futiliteit wordt uitvergroot en de media haalt. Voetbaljournalisten zitten bovenop hun dagelijks werk en hebben kongsies met clubs, trainers, spelers, makelaars en andere betrokkenen. Daardoor blijft er vrijwel niets geheim.

Voetbal is een jungle, voetbal verkeert in een permanente staat van oorlog en verzet. De organisatiestructuur van het betaalde voetbal benadrukt de verdeeldheid. Je hebt de Eredivisie CV, die alle media en marketing belangen van ‘hun’ clubs behartigt, je hebt de Coöperatie Eerste Divisie die hetzelfde doet voor de clubs van de Keuken Kampioen Divisie en je hebt de KNVB Betaald Voetbal die onder meer de competitie-indeling maakt, scheidsrechters aanwijst, tuchtrecht verzorgt en de contacten met de vele stakeholders onderhoudt zoals de overheid en de internationale koepelorganisaties.

Het coronavirus en de intelligente lockdown hebben ervoor gezorgd dat de competitie niet kon worden afgemaakt. In het amateurvoetbal heeft de KNVB alle wedstrijden en competitiestanden laten vervallen. Geen kampioenen, geen degradanten. Om deel te kunnen nemen aan de Europese bekercompetities, daar waar veel geld kan worden verdiend, moest er een besluit worden genomen over de kwalificatie voor de Europese bekercompetities. Tevens moest er een uitspraak komen over de promotie- en degradatieregeling van de Eredivisie en Keuken Kampioen Divisie.

Het Bestuur Betaald Voetbal had de zware taak dit salomonsoordeel te vellen. Men koos voor vrijdag 24 april als datum, alhoewel de Europese deelnemers pas op 24 mei bij de UEFA moeten worden aangemeld.

Het was een ‘no win situation’, het was uitgesloten dat er iemand niet teleurgesteld zou zijn. Als je dat weet, moet je in ieder geval zorgen voor: 1) een heldere procedure, 2) een onderbouwd besluit, 3) empathie voor de ‘verliezers’ (als het kan met financiële compensatie) en 4) glasheldere communicatie.

Op alle punten ging het mis. Het gevolg: nog grotere verdeeldheid, rechtszaken, een deuk in de reputatie van het betaalde voetbal en een verzwakte positie ten opzichte van geldverstrekkers (nationale overheid, gemeenten). En dan moet het ergste nog komen: maanden spelen zonder publiek, geen inkomsten van kaartjes en catering en teruglopende sponsorinkomsten. Het betaalde voetbal staat aan de rand van een afgrond.

De oplossing is al eerder genoemd: een ‘commissioner’, een boegbeeld die als een verlicht despoot besluiten neemt waar iedereen zich aan moet houden. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan: de governance van het voetbal maakt zo’n benoeming vrijwel onmogelijk.

Voetbal gaat heus niet verloren, maar het is zo jammer dat een sport die zoveel gepassioneerde volgers heeft, die zorgt voor ontspanning en vermaak, die op allerlei manieren maatschappelijk een belangrijke functie heeft, zichzelf zo verkwanselt.

De uitzending onder leiding van Thomas van Zijl kun je hier terugluisteren.

Over een shake-up in schaatsland

Het moet nog zomer worden, maar in de wereld van het schaatsen is er van alles aan de hand. Onverwachte transfers van schaatsers tussen de ploegen van Team Jumbo-Visma en Team Reggeborgh: Olympisch kampioen Kjeld Nuis ging naar Reggeborgh, zijn gedroomde trainingsmaten sprinters Dai Dai N’tab en Kai Verbij volgden de omgekeerde route. Team Jumbo-Visma is een geoliede sportorganisatie, Team Reggeborgh heeft in Reggeborgh en de familie Wessels een solide en betrokken sponsor die naar het hoogste niveau wil groeien. Het zorgt voor nieuwe dynamiek en competitie in het schaatsen en dat is goed voor de sport.

Ook bij KNSB gebeurt van alles. In juni eindigt het hoofdsponsorship van KPN. De bond is druk bezig met het benaderen van nieuwe hoofdsponsors. Er was een opvolger voor KPN, maar het coronavirus en de daaraan gekoppelde recessie gooide roet in het eten: het bedrijf haakte af. KNSB praat met andere bedrijven, nationaal en internationaal, en heeft scenario’s om de verschillende disciplines – langebaanschaatsen, marathonschaatsen, shorttrack en kunstrijden – te vermarkten. Nieuwe sponsors zijn onmisbaar om de begroting van de bond op peil te houden.

Schaatstempel Thialf heeft andermaal rode cijfers, de organisatie komt meer dan een miljoen tekort. Provincie Friesland en de gemeente Heerenveen zullen de komende twee jaar respectievelijk € 2 miljoen en € 900.000 bijdragen. Het besef moet komen dat Thialf niet zonder overheidssubsidie kan bestaan. Het is nog altijd dé schaatstempel van de wereld en een icoon voor schaatsprovincie Friesland en sportstad Heerenveen, dat zorgt voor aanzien en ook voor commerciële impact. Het is de maatschappelijke investering meer dan waard.

In BNR Zakendoen #sporteconomie van 22 april 2020 ging het over een shake-up in schaatsland. De uitzending onder leiding van journalist en presentator Thomas van Zijl is terug te luisteren via deze link.

Over een rondje langs de velden

In BNR Zakendoen #sporteconomie van woensdag 15 april maakten we een rondje langs de velden. Langs de voetbalvelden wel te verstaan, want daar gebeurt zoveel dat we in de uitzending niet toekwamen aan andere sporten waar ook van alles aan de hand is, zoals wielrennen en schaatsen.

De reputatie van het voetbal staat onder druk. Burgemeester Jorritsma van Eindhoven opende vorige week een frontale aanval op de KNVB vanwege de voorbereidingen om de competitie in juni te starten. Jorritsma was woest en vind dat de KNVB daarmee de volksgezondheid in gevaar brengt en zich buiten de samenleving stelt. Waarom hij zijn punt moest maken is niet duidelijk; zoals iedere bedrijfstak volgt ook het voetbal de maatregelen van de overheid en het RIVM.

In de cultuursector komen allerlei kopstukken op voor het steunen van de sector. In het voetbal zijn het uitsluitend enkele voetbaljournalisten die voor ‘hun’ sector opkomen. Het tekent de druk op de reputatie van het voetbal. Dat komt ook door internationale ontwikkelingen: spelers die ogenschijnlijk geen salaris willen inleveren, rijke clubs die steunmaatregelen aanvragen, internationale koepels die hun ledenorganisaties onder druk zetten en die een imago van corruptie en superkapitalisme met zich meedragen: het heeft weinig te maken met wat er in Nederland gebeurt, maar het versterkt het beeld van zelfverrijking, egoïsme en a-sociaal gedrag dat met name de niet-fan van voetbal heeft.

De kans dat de Nederlandse betaald voetbal competities niet kunnen worden uitgespeeld wordt steeds groter. Voor het nieuwe seizoen is er de mogelijkheid dat er een tijdlang zonder publiek moet worden gespeeld. Dat zou een regelrechte ramp zijn, zoals het AD becijferde. Voor Ajax betekent dat op seizoensbasis een verlies van € 60 miljoen op een begroting van € 110 miljoen en ook voor Feyenoord en PSV zorgt het voor een enorm verlies: € 30 miljoen op een begroting van € 70 miljoen.

De crisis waarin we nu verkeren is ongekend, maar er is door de sportwereld ook lering te trekken uit de bankencrisis van ruim tien jaar geleden. Sponsoring kwam toen onder druk te staan, de totale bestedingen verminderden met meer dan € 150 miljoen. Maar langlopende contracten werden gerespecteerd, zeker door grote ondernemingen die hun maatschappelijke plicht erkenden en hun verplichtingen nakwamen. Op de additionele investeringen voor activatie – dat is het exploiteren van de rechten die je als sponsor hebt gekocht – werd enorm bezuinigd.

Als reactie op de teruglopende inkomsten gingen sportorganisaties zich nog meer concentreren op het vermarkten van hun exposure-rechten: meer logo’s en afbeeldingen op shirts en andere items. Dat resulteerde in een waardevermindering van het aanbod (minder kwalitatief, minder exclusief) waardoor de sponsorvergoedingen onder druk kwamen te staan en de sport meer uitingen moest verkopen voor een lagere opbrengst. Het luidde ook het vertrek in van grote A-merken als hoofdsponsor van Eredivisie-clubs.

Tien jaar geleden bleven de business clubs in het voetbal in staat om een belangrijk deel van hun ledenbestand te behouden. Relatiemarketing is en blijft een belangrijk en relatief goedkoop instrument voor (MKB) bedrijven om het bedrijf te presenteren en nieuwe leads en opdrachten te verkrijgen. Het grote verschil met nu is dat je in die tijd nog wel met veel mensen in één ruimte mocht verkeren. Het is aan de sport om hier in de komende tijd geschikte alternatieven voor te verzinnen. Digitale oplossingen liggen voor de hand: van een goed ‘smoelenboek’, digitale bedrijfsbezoeken, webinars, pub-quizzen tot en met digitale bedrijfsborrels aan toe.

De uitzending met presentator Edwin Mooibroek en Zakenpartner Annemieke Roobeek kun je hier terugluisteren.

Over de chaos die Eredivisie heet

In heel Nederland zie je allerlei spontane initiatieven ontstaan om antwoord te geven op de uitdagingen waar het coronavirus ons voor stelt. Heel Nederland? Nee, er is een kleine gemeenschap waar men lekker over elkaar heen blijft buitelen en zelfs nu de eigen belangen blijven prevaleren: de Eredivisie.

Hoe komt dat? Is een combinatie van eigen belang en het spel om de macht (en het geld) het simpele antwoord op die vraag? In ieder geval is er weinig saamhorigheid onder de clubs. Het grote verloop onder directeuren helpt niet mee. Dan zijn er nog voorzitters die normaal gesproken toezicht op afstand moeten houden maar die al te graag hun stem willen laten horen en zich mengen in het debat.

Ook nu weer komt overduidelijk naar voren dat de governance van de Eredivisie zwakke plekken bevat. De clubs zijn verenigd in de Eredivisie CV, die vooral over media, marketing en algemene aangelegenheden gaat. De KNVB is de organisator van de competitie die met name zorgt voor de competitie-indeling, arbitrage, tuchtrechtspraak en die de contacten met de UEFA en FIFA onderhoudt. In de RvC van Eredivisie CV zitten vertegenwoordigers die een verleden of een functie bij een club hebben. Het zorgt van een web van belangen en achterdocht die daadkrachtige besluitvorming in de weg staat.

Dat is een slechte zaak. Juist nu is daadkrachtig ingrijpen vereist om te zorgen voor continuïteit van een bedrijfstak die enorm onder druk staat. Bovendien wordt de reputatie van de belangrijkste sportcompetitie van ons land beschadigd. Die-hard fans zullen niet zo snel afhaken. Mensen in de periferie van het voetbal kijken vol verwondering hoe deze professionele bedrijfstak zich presenteert: als amateurs. Het is bevestiging van wat de niet-fans altijd al vonden: het gaat alleen maar om de poen, ‘ze’ verdienen te veel, bestuurders zijn niet aangesloten op de realiteit, voetbal kost de maatschappij en de belastingbetaler te veel geld. Voor minder subtiele argumenten verwijs ik graag naar Twitter…

Wat al veel zou schelen is als er één gezicht, één woordvoerder namens de Eredivisie zou optreden. Die doet het woord, de rest houdt zijn mond, in het belang van het voetbal. Dit was overigens onderling afgesproken in de vele conference calls, maar aangezien er gebrek aan respect is en er geen sanctiemogelijkheden zijn, werd die afspraak meteen al met voeten getreden.

Gisteren (7 april) heeft het betaalde voetbal het gezamenlijke besluit genomen om de competitie uit te spelen, mits de regering en het RIVM dat toelaten. Vraag is dan nog, als dat überhaupt al wordt toegestaan, of dat met publiek zal zijn. Dat laatste lijkt niet erg waarschijnlijk. Dan zijn er nog complexe onderwerpen als aflopende contracten met spelers, sponsors en uitzendorganisaties en andere aspecten zoals transfers en burgemeesters die lokaal toestemming moeten verlenen. Als iedereen zijn stellingen betrekt, is het uitspelen van de competitie een onbegonnen zaak.

Nog groter dan de uitdaging om dit seizoen tot een goed einde te brengen, is de organisatie van het aankomende seizoen. Voetbalclubs zijn in grote mate afhankelijk van de sponsoring van het MKB. Daar komen de marketingbudgetten enorm onder druk te staan; bedrijven zullen omvallen en veel sponsors zullen afhaken. Kaartverkoop is ook een belangrijke bron van inkomsten voor een voetbalclub. Maar hoe zal de seizoenkaarthouder reageren op een nieuwe aanbieding? Wil hij nog wel naar het stadion, heeft hij daar het geld nog wel voor (over)? Transfersommen zullen lager uitvallen dan eerder dit jaar gepland. Minder opbrengsten betekent dat op alle fronten moeten worden bezuinigd. Nationale en lokale overheden zullen de komende maanden/jaren andere prioriteiten stellen dan het redden van een voetbalclub. De kans is groot dat er clubs omvallen.

Is alles dan verloren? Natuurlijk niet, Eredivisie voetbal blijft Ons Voetbal, maar clubs zullen slim en creatief moeten zijn om een gezonde toekomst te waarborgen. Het vraagt om herbezinning van je positionering. Waar wil je als club voor staan, wat wil je voor je directe omgeving betekenen? Eredivisie business is voor 16 clubs uitsluitend local business.

Clubs moeten nieuwe commerciële proposities ontwikkelen, die veel meer dan voorheen worden gedreven door conversie (pay-per-performance) om het daarmee aantrekkelijk te maken voor bedrijven. Clubs zullen zich meer dan ooit moeten concentreren op het versterken van de band met de fans, om hen te verleiden tot de aankoop van producten op het terrein van hospitality, content en merchandising. De rol van de coach en de spelers is daarbij van belang, die moeten dichterbij komen en ‘aanraakbaar‘ worden. Voorlopig figuurlijk (virtueel), later ook weer letterlijk.

Naast de individuele opdracht die iedere onderneming heeft om voor zijn continuïteit te zorgen, dus ook een voetbalbedrijf, is juist in het voetbal solidariteit van levensbelang. Althans, als je voldoende tegenstanders wilt overhouden. Solidariteit gaat over elkaar sterk houden en sterker maken. Solidariteit wordt ook vertaald in geld. Dat moet komen uit een meer gelijkwaardige verdeling van middelen, al is het maar voor een bepaalde periode. Clubs die meedoen aan internationale competities zullen een deel van hun inkomsten moeten inbrengen in een solidariteitsfonds. AZ heeft daar al een voorstel voor gedaan en ook Ajax staat er voor open om een bijdrage te leveren.

De corona-pandemie en de recessie zullen ervoor zorgen dat allerlei conventies worden doorbroken en er nieuwe structuren zullen ontstaan. Ook de conservatieve, complexe voetbalwereld zal daar niet aan kunnen ontkomen.

De uitzending met Thomas van Zijl en Zakenpartner Jacqueline Smit kun je hier terugluisteren.