Open Up

Najaar 2002. Als voorzitter van de Stichting SponsorRingen ben ik druk met de voorbereidingen van de derde editie die zal plaatsvinden in de pas geopende Heineken Experience. Er zijn dat jaar veel genomineerden met prachtige cases. Rising star Humberto Tan zal de avond presenteren. Hugo Borst is ingehuurd om een kritische column uit te spreken. Alles wijst op een prachtige avond. Tot ik een telefoontje krijg van Paul Boehlé, sponsormanager van Essent, genomineerd voor de sponsoring van het Wereld Natuur Fonds. Paul heeft een verontrustend bericht. Hij heeft informatie dat een activistische groep de uitreiking wil verstoren om aandacht te vestigen op de in hun ogen niet passende sponsoring van een milieugroepering door een vervuilende energiereus. Heibel op een feestelijke avond in de trots van Heineken, daar zit niemand op te wachten. Even lijkt het erop dat we de uitreiking moeten annuleren, maar door de adviezen en inzet van de interne bewakingsdienst van de bierbrouwer kan het evenement doorgaan. Het wordt een prachtige avond met mooie winnaars. Essent valt buiten de prijzen, in de categorie maatschappij wint NS met de sponsoring van CPNB. Het lijkt een eeuwigheid geleden. CO2, PFAS en stikstof waren nog lang geen household names en het was ongebruikelijk dat een partnership werd gebruikt als aanleiding om aandacht te krijgen of bedrijven en organisaties onder druk te zetten. Hoe anders is het nu.

Het Concertgebouw en het Van Gogh Museum worden geconfronteerd met pr-acties van activisten gericht tegen sponsor Shell. Hetzelfde gebeurt bij musea in Londen. Als de Belgische voetbalbond muzikant Damso inhuurt voor het schrijven van een WK-lied wijzen actievoerders de sponsors van de KBVB op de vrouwonvriendelijke teksten van de rapper en wordt hij vervangen. Nike schaart zich achter Colin Kaepernick en zijn politieke statement tegen de Amerikaanse autoriteiten. Het levert de sportfabrikant miljoenen likes én miljarden euro’s op. Een tweet van de directeur van basketbalclub Houston Rockets over de situatie in Hongkong leidt tot een boycot van Chinese sponsors van de NBA en zorgt voor een verlies van tientallen miljoenen.

In een wereld die steeds kleiner is geworden, waar steeds meer mensen hun mening verkondigen, in een wereld waar polarisatie het wint van tolerantie, worden merken steeds vaker geconfronteerd met maatschappelijke issues. Je mening verkondigen kan veel opleveren, weet Nike. Vrijheid van meningsuiting verdedigen kan ook veel kosten, ervaart de NBA.

Mensen verwachten van merken dat ze laten weten waar ze voor staan. Maar waar je ook voor kiest, iedere opvatting leidt per definitie tot een reactie van een of meerdere tegenstanders. Moet je dan maar wegduiken? Alles laten zoals het is? Je onthouden van een mening? 

Welke richting je morele kompas ook wijst, als je open staat voor de mening van anderen, bereid bent om de dialoog te zoeken en samen tot oplossingen te komen, kan niemand je iets verwijten en kun je iedere tegenwind aan. Het is een waarheid die net zo goed geldt voor mensen als voor merken.

Deze column is verschenen in het vakblad Sponsorreport van 24 december 2019.

Over de gamechangers van 2019

2019 was een interessant jaar voor de wereld van sport en economie met een aantal gebeurtenissen die van invloed zullen zijn op de sportindustrie in de komende jaren. In de laatste aflevering van BNR Zakendoen #sporteconomie van 2019 ging het over deze gamechangers.

De belangrijkste ontwikkeling is wat mij betreft de toenemende invloed van overheden op de mondiale sport. Steeds meer Arabische en Aziatische landen zien in sport een interessant vehikel om te investeren en/of propaganda mee te bedrijven. China en Saudie-Arabië zijn twee voorbeelden van landen die steeds meer grote sportevenementen binnen hun landsgrenzen halen, met in hun kielzog het bedrijfsleven dat sponsor wordt van de overkoepelende organisaties of daaraan verbonden clubs. De Houston Rockets, de NBA en Arsenal hebben ervaren wat het gevolg is als een directeur van een club (Daryl Morey) of een atleet (Mesut Özil) zijn persoonlijke mening geeft over politieke ontwikkelingen, in dit geval in China. De Chinese overheid, uitzendorganisaties en het bedrijfsleven laten direct merken daar niet van gediend te zijn. Boycots, het niet uitzenden van sportwedstrijden op de Chinese tv, Chinese sponsors die zich terugtrekken: de financiële schade is enorm.

Grote sportorganisaties als het IOC, FIFA en UEFA zijn in steeds grotere mate afhankelijk van sponsors uit China en organiseren hun evenementen in dat land. Het heeft tot gevolg dat deze organisaties zich steeds meer op de vlakte zullen houden als het gaat over het beknotten van de vrijheid van meningsuiting en de schending van mensenrechten. Sport zou een middel moeten zijn om te verbinden en bestuurders moeten zich afvragen hoe ze de kracht van sport juist kunnen inzetten voor een betere wereld.

Er zijn gelukkig ook partijen die zich nadrukkelijk uitspreken tegen misstanden of achter mensen gaan staan die ongelijkheid aanvechten. Het beste en commercieel meest succesvolle voorbeeld is Nike en de Just Do It-campagne met Colin Kaepernick. Het heeft mensen van het merk afgestoten, maar ook veel (jonge) mensen tot een nog grotere fan gemaakt: de groei in marktaandeel en omzet was ongekend.

Het grootste succes in Nederland was wat mij betreft het binnenhalen van de Formula 1 Heineken Dutch Grand Prix. Een huzarenstukje van twee bureaus, SportVibes en TIG Sports, die in korte tijd gezamenlijk vele miljoenen uit de Nederlandse markt wisten te halen om dit mogelijk te maken. Het was een weg vol hindernissen waarvan er waarschijnlijk nog wel enkele zullen opdoemen, maar ik verwacht een spectaculair evenement in mei van het volgende jaar.

De grootste verandering dit jaar zal vooral volgend jaar van invloed zijn: de aanpassing van Rule40 van het IOC die sponsors van Olympische bonden, teams en atleten meer mogelijkheden geeft in te haken op hun betrokkenheid. Als gevolg van een door Duitse atleten aangespannen rechtszaak heeft het IOC deze Regel 40 aangepast. Het is waarschijnlijk het begin van een meer rechtvaardige verdeling van de miljarden die het IOC verdient.

Wat ook opvalt is dat steeds meer investeringsmaatschappijen hun ogen op de sport en dan met name voetbal hebben gericht. De wereldtop van het voetbal is uitgegroeid tot een lucratieve bedrijfstak. Als het gaat om de investering in evenementen, clubs, uitzendrechten en transfers zijn de grenzen nog lang niet zijn bereikt.

Tot slot was er ook nog even aandacht voor het NOC*NSF Sportgala met een voorspelling van de winnaars: Virgil van Dijk, Sifan Hassan, de Nederlandse handbal vrouwen, Erik ten Hag en Jetze Plat. Voetbal wordt nog steeds genegeerd door de Olympiërs die hun stem mogen uitbrengen: Niet Virgil maar Mathieu van der Poel werd Sportman van het Jaar, in plaats van Erik ten Hag werd Hugo Haak Coach van het Jaar.

De uitzending van BNR Zakendoen werd geleid door presentator Thomas van Zijl, de Zakenpartner was Maria van der Heijden van MVO Nederland. Terugkijken of luisteren kan met een video of een podcast.

Over blockchain en cryptovaluta in de sport

In 2014 was de NBA-franchise Sacramento Kings de eerste sportclub ter wereld die de bitcoin als betaalmiddel accepteerde. Inmiddels worden blockchain en cryptovaluta steeds vaker ingezet in de professionele sportwereld. Meestal in de vorm van een sponsorship door een cryptogeldmerk dat sponsor wordt met als doel meer naamsbekendheid te krijgen, zoals de samenwerking tussen het Formule 1 team van Red Bull en Futurocoin. Leonel Messi verbond zijn naam aan de Finney blockchain smartphone, Mike Tyson heeft zijn eigen bitcoin.

Vorige week werd de Juventus Official Fan Token gelanceerd, die gebaseerd is op de cryptomunt Chiliz. Door tokens te kopen (voor 2 euro), te ruilen of te verzamelen (door middel van een Token Hunt à la Pokemon Go) worden fans van Juventus (dat zijn er 400 miljoen) meer betrokken bij de club. Ze kunnen invloed uitoefenen op bepaalde beslissingen en maken kans op bijzondere belevenissen. Initiatiefnemer Socios.com, een op Malta gevestigde onderneming met funding van particuliere investeerders uit de gokwereld, betaalt een sponsorfee aan de club en krijgt een deel van de opbrengst van de verkochte tokens, die verhandelbaar zijn op het Binance-platform. Socios.com heeft ook partnerships met Paris Saint-Germain, AS Roma, Galatasaray, Atletico Madrid en West Ham United aangekondigd. 

Het verdienmodel moet zich nog bewijzen maar als het vertrouwen in blockchain toeneemt zullen steeds meer sportorganisaties inhaken op deze ontwikkeling.

In BNR Zakendoen #sporteconomie van 11 december 2019 ging het over de actuele ontwikkelingen en toekomstperspectieven van blockchain en cryptovaluta in de sport. De video van de uitzending vind je hier, de podcast vind je hier.

Over cult en commercie

Cult staat voor een subcultuur, voor een levensstijl. Een cultstatus ontstaat als iets of iemand de status van verering bereikt bij een (kleine) intens betrokken groep liefhebbers.

In de sport zijn er talrijke voorbeelden van clubs, sporters, coaches, commentatoren en evenementen die de cultstatus hebben verworven. In de hedendaagse sport biedt dat ook commerciële kansen. Kan dat wel, mag dat wel of is cult en commercie een contradictio in terminis?

In BNR Zakendoen ging het op 4 december over cult en commercie in de sport. Met presentator Thomas van Zijl en Zakenpartner Lieve Declercq.

De uitzending kun je hier bekijken en hier beluisteren.