Over de wielersport

Op de Franse feestdag Quatorze Juillet ging het uiteraard over de Tour de France en de ontwikkelingen in wielersport in het algemeen.

We begonnen met voetbal; Ajax had in de ochtend bekend gemaakt dat op het nieuwe thuisshirt het oude logo op de borst staat. We bespraken dit al eerder in de uitzending van 31 maart toen het over beeldmerken ging. Het ‘oude’ logo dateert van 1928 en werd in 1992 vervangen door het huidige logo. Veel supporters vroegen al jarenlang om de terugkeer van het 1928-logo en de Ajax-directie, die dat jarenlang tegenhield, heeft besloten dat verzoek dit jaar toe te kennen, ook als pleister op de wond van een naargeestige corona-periode. Eenmalig. Het zal waarschijnlijk betekenen dat de verkoop van het shirt historische verkoopcijfers gaat opleveren en dat we dit shirt jarenlang terug blijven zien op de tribunes. Goed nieuws voor hoofdsponsor Ziggo en kit supplier adidas.

Het item over de Tour de France startte met de blokkade die Tour-organisator ASO heeft opgelegd aan de YouTube-filmpjes die Tour de Tietema van deze 2021 ronde heeft gemaakt. Vanwege inbreuk op de uitzendrechten. De challenges van Bas Tietema, Josse Wester en Devin van der Wiel spelen zich voornamelijk in de periferie van het evenement af. Een veel bekeken Wheelie Challenge werd wel tijdens een rustig moment in een etappe opgenomen, maar deze beelden werden ook door de Tour-organisatie gedeeld en geliked. Begrijpelijk, want Tour de Tietema maakt een nieuwe, jonge doelgroep liefhebber van het wielrennen en is een welkome aanvulling op de standaard televisie-uitzendingen. ASO heeft geen duidelijke uitleg gegeven voor de plotselinge koersverandering over het op zwart zetten. Het zorgde voor veel misbaar op social media en een trending #freetietema.

De commerciële organisatie ASO is de belangrijkste machtspartij in het professionele wielrennen en slechts een klein deel van de opbrengsten (sponsoring, vergoedingen van gemeenten van de etappeplaatsen en de verkoop van tv-rechten die meer dan € 30 miljoen opbrengen) gaat naar de deelnemende teams en de renners. Het totale prijzengeld is € 2,2 miljoen, waarvan er € 500.000 naar de winnaar gaat, die dat bedrag deelt met ploegmaten en stafleden. Voor minder succesvolle teams is de Tour een kostenpost, die niet gemist kan worden door de enorme zichtbaarheid die het voor de sponsors van de ploegen oplevert.

Veel sponsors zijn ‘lokale’ bedrijven (met name actief in het land van de betreffende ploeg) en fietsenmerken, maar na een deuk in het vertrouwen vanwege dopingaffaires zie je ook multinationals weer terugkeren als sponsor. Een goed voorbeeld is DSM dat naamgevend hoofdsponsor van het voormalige Team Sunweb is geworden. DSM wil niet alleen aanhaken bij een duurzame, vitale sport, maar ook de kennis en kunde van het bedrijf op het gebied van synthetische vezels (bijvoorbeeld voor beschermde kleding) en life sciences (bijvoorbeeld op het gebied van voeding) inzetten op het prestatieniveau van het team te verbeteren.

Nederlandse sponsors als Jumbo, Visma en HEMA zijn actief om hun betrokkenheid te vermarkten. Scale-up Swap-fiets kwam dit jaar met een opvallende merkactivatie met Team Jumbo Visma.

De meer dan 850.000 landgenoten die minstens één keer per week op een racefiets of mountainbike zitten vormen een interessante doelgroep voor sponsors. Het gaat om een hoogopgeleide groep mannen en vrouwen met een bovenmodaal inkomen, die geld besteden aan uitrusting, accessoires en andere zaken. Het was reden voor BinckBank om vijf jaar lang sponsor te zijn van de BinckBank Tour, een partnership dat dit jaar eindigt.

In de uitzending kwamen de Olympische kansen voor de wielrenners niet aan bod, maar de medaille verwachtingen zijn hooggespannen voor de mannen en vrouwen die uitkomen in de wegwedstrijd, de tijdrit, mountainbiken, BMX, baanwielrennen en het handbike onderdeel op de Paralympische Spelen.

De podcast van de uitzending met presentator Thomas van Zijl, Zakenpartner Lieve Declercq van SPIE en Marcel Beerthuizen van bigplans kun je beluisteren via deze link.

Over de Tour de France

In BNR Zakendoen van 18 juli 2018 ging het over de economische en commerciële aspecten van het wielrennen en in het bijzonder over de Tour de France: het businessmodel, de ASO, de inzet van technologie, sponsors, het toekomstperspectief en een klein beetje over doping. Wielerliefhebber Thomas van Zijl stelde de vragen.

De uitzending is hier te bekijken.

Competitie tot in de rechtzaal

Een kleine greep uit het nieuws op de sportpagina’s in de afgelopen week: “De wereldzwembond FINA is bezweken onder politieke en juridische druk. De omstreden zwempakken zijn toch goedgekeurd.” “De president van de FIA Max Mosley kondigt gerechtelijke stappen aan tegen de acht ‘piratenteams’ die de Formule 1 dreigen te verlaten.” “De Nederlandse basketbalbond gaat in beroep tegen de uitspraak van haar eigen tucht- en geschillencommissie van de basketbalbond in de slepende dopingaffaire rond de Amsterdam-speler Orien Greene.” “Wielerploeg Quick-Step neemt juridische stappen tegen het besluit van de ASO, de organisator van de Tour de France, om renner Tom Boonen uit te sluiten van deelname aan de Tour.” “De voorzieningenrechter heeft het besluit van de KNVB om de licentie van Fortuna Sittard in te trekken teniet gedaan. De KNVB schikt zich in het vonnis en gaat niet in beroep.”

Steeds vaker domineert het recht de sportpagina’s. Het is een logisch gevolg van de toenemende (economische) belangen in de sport en het inkomensperspectief dat sport mensen biedt. Men neemt geen genoegen met de interne verenigingsrechtelijke en tuchtrechtelijke regels die zijn vastgelegd in reglementen en statuten. Het gelijk wordt gezocht bij iedere mogelijke instantie, waar ook ter wereld. Redelijkheid en billijkheid spelen geen rol meer; het gaat om keiharde competitie in de rechtszaal met als enige inzet het eigen belang. Het is een ontwikkeling die niet te stuiten is en die van invloed is op de beleving van sport.

Het levert verwarring op. Tot op het laatste moment blijft onduidelijk welke sporters of teams zullen deelnemen aan competities en toernooien. Weken na het spelen van de laatste play-off wedstrijd is nog steeds niet bekend wie er basketbalkampioen van Nederland is geworden. In dit geval gaat de bond zelfs in beroep tegen een uitspraak van een van haar eigen organen.

Er zullen steeds meer financiële claims komen. Manager Patrick Lefevere van de Quick-Step ploeg wil miljoenen eisen van de ASO als Tom Boonen wordt uitgesloten van deelname aan de Tour de France: “De sportieve en economische schade voor de ploeg en de sponsors is bij de afwezigheid van Tom in de grootste koers van het jaar niet te overzien.”

Bonden, teams en sporters moeten meer budget besteden aan juridische zaken. Met name bij de sportbonden legt dit, door het gebrek aan financiële middelen, een extra druk op de organisatie. Bonden zullen daardoor capituleren en toegeven aan de belangen van de kapitaalkrachtigen, zoals de FINA dat nu heeft gedaan in de zwempakkenkwestie. Het devalueert de sport, nu atleten en coaches morren, behaalde wereldrecords niet meer voor vol worden aangezien en media (l’Equipe) besluiten geen aandacht meer te besteden aan het zwemmen.

Een cynicus zal zeggen dat iedere vorm van publiciteit goed is voor de bekendheid. Fans haken heus niet af door juridische commotie. Maar bij buitenstaanders (de potentiële fans en klanten) zal het de indruk wekken van een janboel.

De immer voortschrijdende commercialisering zorgt er voor dat er nog veel meer rechtszaken gaan komen. De gemeente Amsterdam versus de gemeente Rotterdam over het gastheerschap van de Olympische Spelen 2028? De Jeu de Boules Bond versus NOS Studio Sport omdat het WK weer niet live wordt uitgezonden? Anton Geesink versus NOC*NSF over de opvolgingsprocedure van Erica Terpstra? Er staat ons nog veel spektakel te wachten. Binnenkort op Eredivisie Live: Sport Court TV.

Column verschenen in AD Sportwereld, 2 juli 2009.